Estonia, Łotwa i Litwa odłączyły swoje systemy elektroenergetyczne od rosyjskiej sieci energetycznej

Państwa bałtyckie zerwały powiązania z rosyjską siecią energetyczną w historycznym odłączeniu się od Moskwy

Estonia, Łotwa i Litwa odłączyły swoje systemy elektroenergetyczne od rosyjskiej sieci energetycznej w ramach planu mającego na celu ściślejszą integrację z Unią Europejską oraz zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego regionu. To przełomowe wydarzenie było wynikiem wieloletnich przygotowań, które nabrały pilności po inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku.

Trzy państwa bałtyckie, które niegdyś były częścią Związku Radzieckiego, już od dawna dążyły do uniezależnienia swoich systemów elektroenergetycznych od Rosji. Decyzja o całkowitym zerwaniu powiązań z rosyjską siecią i przejściu do europejskiej sieci elektroenergetycznej (ENTSO-E) została wdrożona w sobotę o godzinie 9:09 czasu lokalnego (07:09 GMT). Proces ten odbył się w tak zwanym „trybie izolowanym”, przed pełnym włączeniem do europejskiego systemu w niedzielę.

Litewski minister energetyki Zygimantas Vaiciunas podkreślił, że to wydarzenie oznacza całkowitą kontrolę nad systemem energetycznym regionu: „Usunęliśmy wszelkie teoretyczne możliwości wykorzystania przez Rosję kontroli nad energią jako broni” – powiedział.

Dotychczas, mimo że państwa bałtyckie nie kupowały już rosyjskiego gazu i energii elektrycznej, ich sieci pozostawały fizycznie połączone z Rosją i Białorusią. Taki stan rzeczy wiązał się z potencjalnym ryzykiem geopolitycznego szantażu ze strony Moskwy. Odłączenie się od rosyjskiej sieci i synchronizacja z systemem UE oznaczają koniec tej zależności.

Szefowa unijnej polityki zagranicznej Kaja Kallas, była premier Estonii, nazwała to wydarzenie „zwycięstwem wolności i jedności europejskiej”. W Wilnie, stolicy Litwy, w niedzielę odbędą się oficjalne uroczystości z udziałem przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen.

Synchronizacja sieci bałtyckich z europejskim systemem kosztowała około 1,6 miliarda euro, z czego większość środków pochodziła z funduszy UE. Mimo wieloletnich przygotowań, władze pozostają czujne na potencjalne zagrożenia, w tym cyberataki i próby sabotażu infrastruktury krytycznej.

Polski operator sieci energetycznej PSE poinformował, że wykorzysta śmigłowce i drony do patrolowania połączeń między Litwą a Polską. W Estonii policja oraz ochotnicze jednostki obrony będą przez najbliższy tydzień strzec kluczowej infrastruktury.

Według ekspertów odłączenie państw bałtyckich od rosyjskiego systemu nie spowoduje odczuwalnych zmian dla mieszkańców. Prezydent Litwy Gitanas Nauseda zapewnił, że „ludzie tego nie odczują ani w rachunkach, ani w żadnych niedogodnościach”. Mimo to niektórzy mieszkańcy Estonii zaczęli masowo kupować generatory prądu w obawie przed możliwymi przerwami w dostawie energii.

Jednym z głównych skutków odłączenia Bałtyku od rosyjskiej sieci jest odcięcie obwodu kaliningradzkiego od kontynentalnej Rosji. Kreml zapewnia jednak, że Kaliningrad od dawna buduje własne moce wytwórcze i jest przygotowany na tę zmianę. Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow oświadczył, że „wszystkie środki zostały podjęte, aby zapewnić stabilność systemu energetycznego”.

Odłączenie Estonii, Łotwy i Litwy od rosyjskiego systemu elektroenergetycznego to historyczny krok w kierunku energetycznej niezależności regionu. Synchronizacja z europejską siecią ENTSO-E nie tylko zwiększa bezpieczeństwo państw bałtyckich, ale także wzmacnia ich pozycję jako integralnej części Unii Europejskiej. Choć istnieją pewne zagrożenia związane z cyberatakami i sabotażem, władze państw bałtyckich i ich europejscy partnerzy są przygotowani na ewentualne wyzwania.