Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN ogłosiła, że od 1 stycznia 2026 r. wejdą w życie zmiany zasad ortografii.
W ocenie Rady Języka Polskiego zmiany mają nieść ze sobą „korzyść w postaci uproszczenia i ujednolicenia zapisu poszczególnych grup wyrazów i połączeń, eliminacji wyjątków, a także likwidacji przepisów, których zastosowanie jest z różnych powodów problematyczne.
Nowe zasady obowiązują od 1 stycznia 2026, ale egzaminy (ósmoklasistów, maturalne) będą akceptować także starą pisownię do końca 2030 roku.
Od 2031 roku — tylko nowe zasady.
Najważniejsze zmiany w ortografii od 2026 roku
1. Pisownia wielką literą nazw mieszkańców miast i ich dzielnic, osiedli i wsi, np. Warszawianin, Łęczyczanin, Chochołowianin;
Dopuszczalna będzie też forma alternatywna (mała lub wielka litera) w przypadku nieoficjalnych, potocznych określeń etnicznych, np. kitajec lub Kitajec, żabojad lub Żabojad
2.Wprowadzenie pisowni wielką literą nie tylko nazw firm i marek wyrobów przemysłowych, ale także pojedynczych egzemplarzy tych wyrobów (samochód marki Ford i pod oknem zaparkował czerwony Ford).
3.Rozdzielna pisownia cząstek trybu przypuszczającego po spójnikach
Cząstki takie jak -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście piszemy rozdzielnie, gdy występują po spójnikach.
Przykład: „Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry”.
4.Ustanowienie bezwyjątkowej pisowni łącznej nie- z imiesłowami odmiennymi (bez względu na interpretację znaczeniową: czasownikową lub przymiotnikową), tj. zniesienie wyjątku zezwalającego na „świadomą pisownię rozdzielną”.
Przykłady: niedoceniany, nieczytany nawet przy przeciwstawieniach.
5.Ujednolicenie zapisu (małą literą) przymiotników tworzonych od nazw osobowych, zakończonych na -owski, bez względu na to, czy ich interpretacja jest dzierżawcza (odpowiadają na pytanie czyj?), czy też jakościowa (odp. na pytanie jaki?), np. dramat szekspirowski, epoka zygmuntowska, koncert chopinowski, koncepcja wittgensteinowska, wiersz miłoszowski.
Przymiotniki archaiczne tworzone od imion (kończące się np. na -owy, -in, -yn) mogą być pisane z małej lub wielkiej litery: np. jackowe dzieci lub Jackowe dzieci, ; zosina lalka lub Zosina lalka
6.Wprowadzenie łącznej pisowni członu pół- w wyrażeniach
półzabawa, półnauka; półżartem, półserio; półspał,
Jeśli człon „pół-” odnosi się do osoby, stosujemy łącznik: pół‑Polka, pół‑Francuzka.
7.Dopuszczenie w parach wyrazów równorzędnych, podobnie lub identycznie brzmiących, występujących zwykle razem, trzech wersji pisowni
z łącznikiem: tuż-tuż, trzask-prask; bij-zabij
z przecinkiem: tuż, tuż, ; trzask, prask; bij, zabij
rozdzielnie: tuż tuż; trzask prask; bij zabij.
8.Wielka litera w nazwach geograficznych i obiektów publicznych
a) Wprowadzenie pisowni wielką literą wszystkich członów wielowyrazowych nazw geograficznych i miejscowych, których drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku, typu Morze Marmara, Pustynia Gobi, Półwysep Hel, Wyspa Uznam
b) W nazwach obiektów przestrzeni publicznej wprowadzenie pisowni wielką literą stojącego na początku wyrazu aleja, brama, bulwar, osiedle, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, willa, zamek, most, molo, pomnik, cmentarz (oprócz słowa “ulica” — ono pozostaje małą literą ), np. ulica Józefa Piłsudskiego, Aleja Róż, Brama Warszawska, Plac Zbawiciela, Park Kościuszki, Kopiec Wandy, Kościół Mariacki, Pałac Staszica, Zamek Książ, Most Poniatowskiego, Pomnik Ofiar Getta, Cmentarz Rakowicki;
c) Wprowadzenie pisowni wielką literą wszystkich członów (oprócz przyimków i spójników) w wielowyrazowych nazwach lokali usługowych i gastronomicznych, np. Karczma Słupska, Kawiarnia Literacka, Księgarnia Naukowa, Kino Charlie, Apteka pod Orłem, Bar Flisak, Hotel pod Różą, Hotel Campanile, Restauracja pod Żaglami,
d) Wprowadzenie pisowni wielką literą wszystkich członów w nazwach orderów, medali, odznaczeń, nagród i tytułów honorowych, np. Nagroda im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej, Nagroda Nobla, Nagroda Pulitzera, Nagroda Templetona, Nagroda Kioto, Literacka Nagroda Europy Środkowej Angelus, Nagroda Artystyczna Miasta Lublin
9.W zakresie pisowni prefiksów: uzupełnienie reguły ogólnej:
W języku polskim przedrostki — rodzime i obce — pisze się łącznie z wyrazami zapisywanymi małą literą. Jeśli wyraz zaczyna się od wielkiej litery, po przedrostku stawia się łącznik, np. super-Europejczyk; b) dopuszczenie rozdzielnej pisowni cząstek takich jak super-, ekstra-, eko-, wege- mini-, maksi, midi-, mega-, makro–, które mogą występować również jako samodzielne wyrazy, np. miniwieża lub mini wieża, bo jest możliwe: wieża (w rozmiarze) mini; superpomysł lub super pomysł, bo jest możliwe: pomysł super; ekstrazarobki lub ekstra zarobki, bo jest możliwe: zarobki ekstra; ekożywność lub eko żywność, bo jest możliwe: żywność eko.
10.Wprowadzenie jednolitej łącznej pisowni cząstek niby-, quasi- z wyrazami zapisywanymi małą literą, np. nibyartysta, nibygotyk, nibyludowy, nibyorientalny, nibyromantycznie; nibybłona, nibyjagoda, nibykłos, nibyliść, nibynóżki, nibytorebka; quasiopiekun, quasinauka, quasipostępowy, quasiromantycznie, przy zachowaniu pisowni z łącznikiem przed wyrazami zapisywanymi wielką literą, np. niby-Polak
11.Wprowadzenie łącznej pisowni nie- z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi bez względu na kategorię stopnia, a więc także w stopniu wyższym i najwyższym, np. nieadekwatny, nieautorski, niebanalny, nieczęsty, nieżyciowy; niemiły, niemilszy, nienajmilszy; nieadekwatnie, niebanalnie, nieczęsto, nieżyciowo; nielepiej, nieprędzej, nienajlepiej, nienajstaranniej.
Komentarze do wpisu (0)